“Bu sözünün altına imzamı atarım.” Bu cümleyi günlük hayatta sıkça duyarız. Katıldığımız bir fikre desteğimizi ifade etmek için bu ve benzer cümleleri kullanırız. İmza, tarihi milattan önce 3100 yıllarına uzanan Sümer tabletlerinden bu yana insan hayatının merkezinde yer alan bir uygulama.  O dönemden beri insanlarla belgelerin ilişkisinde bu uygulama kritik bir rol oynuyor, iletişimde güveni sağlıyor.

İmzayı, kişinin bir şeyi onayladığını gösteren yazılı bir simge olarak biliyoruz. Hatta el yazısıyla atılan imzalardan imza sahibinin kişilik ve karakter testi dahi yapılıyor. İmza, bir anlamda, bizi yazı düzeyinde temsil eden bir olgu. Ancak günümüzde teknolojinin hızla gelişmesiyle değişim her alanda olduğu gibi imzalara da yansıyor. Son yıllarda büyük kolaylık sağlayan e-imza uygulaması da o alanlardan biri. Bu yazıda, e-imzanın ne olduğuna, nasıl ortaya çıktığına, nerelerde kullanılabildiğine dair detayları bulabilirsiniz. 

E-imza Islak İmzanın Yerini Tutar mı?

Bu konuda daha önceden bilgi sahibi olmayan bir kişi için e-imza ile diğer imza türleri arasında geçerlilik konusunda ne kadar fark bulunduğu kafa karıştıran bir mesele. Devlet kurumlarında, özel şirketlerde, sözleşmelerde, resmi belgelerde, elektronik yazışmalarda ve daha birçok yerde karşımıza çıkan e-imzanın işlevleri neler?

Sonda söylenecek şeyi hemen başta söyleyelim: E-imza diğer imza türleriyle eşit oranda geçerliliğe sahiptir. Yani bir yere e-imza attığınızda, ıslak imzayla eşit derecede geçerlilik sağlanır. Bu anlamda, e-imzanın,  gerekli şartlar sağlandığı takdirde yasal olarak kabul edilmiş bir imza türü olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız.

E-imza, bir kişinin bir belgede yer alan içeriği veya o içerikten doğabilecek ikincil durumları kabul etmeye dair niyetini gösteren imza çeşididir. Bu haliyle, ıslak imzanın fonksiyonlarının tümü e-imzada da geçerli olacaktır. Yani bir belgedeki e-imzadan doğan sorumluluk ile ıslak imzadaki sorumluluk arasında taraflar açısından herhangi bir fark bulunmaz.

E-imza Güvenli mi?

Sanılanın aksine e-imzanın standart bir formu yoktur. Yani ıslak imzanız gibi her seferine aynı şekilde belgede yer almaz. E-imza, imzalanan belgeye göre farklı biçimde yer alır. Bu biçim, çeşitli matematiksel denklemlerle test edilerek “biricik” hale getirildiği var sayılan bir değere ulaşılması ile bulunur. Yani kısacası, tek bir e-imza yoktur. Ama e-imza sahibi herkesin kendine has bazı anahtarları bulunur. Her atılacak e-imzada bu anahtarlar yoluyla bir değere ulaşılır ve o değer ile e-imza oluşturularak ilgili belgede yerini alır.

Güvenliği artırmak adına, e-imzalar için belli kullanım süreleri belirlenir. 1 ila 3 yıl arasında değişen bu sürelerde hizmetten yararlanabilirsiniz. İşlemden önce e-imzanızı kullanacağınız uygulamaların tamamına yakını, söz konusu süreyi kontrol ederek geçerlilik sürecinin bitip bitmediğini tespit eder. Eğer süre bitmişse herhangi bir işlem yapmanız mümkün olmaz. Bu durumda yeniden başvuru yaparak yeni bir e-imza oluşturmanız gerekecektir. Bu şekilde güncellenen e-imzalarda güvenlik oranı da artar.

E-imza Yasal mı?

İmzayı geçerli kılan, belgedeki işaretin hangi araçla yapıldığı değil kim tarafından yapıldığının kanıtlanabilir oluşudur.  Bu açıdan, e-imzanın kimin tarafından atıldığı bilinir ve ispatlanabilir olduğu sürece yasalar açısından herhangi bir sorun açığa çıkmaz. 

Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de e-imza, ıslak imza ile eşdeğer kabul edilir. 5070 Sayılı Kanun’da, elektronik imzanın ıslak imza ile eşdeğer olduğu açıkça belirtilir. Bu sebeple, herhangi bir belgede ıslak imza gibi e-imzayı da rahatlıkla kullanabilirsiniz.

E-imza Nereden Alınır?

E-imzanınız ıslak imzanızla eşdeğer olabilmesi için, elektronik imza sertifikası vermek için devlet tarafından yetki almış kurumlar tarafından size verilmiş olma şartı aranır. “Güvenli Elektronik İmza” olarak adlandırılan bu hizmeti alabilmek için “Nitelikli Elektronik Sertifika” adlı bir belge gerekir. Bu sertifikayı almak için başvurulabilecek kurumlar (Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yayımlanır. Bu kurumun duyurusuna göre ülkemizde elektronik imza sertifikası vermek için yetkilendirilmiş beş kurum bulunuyor: 

• Elektronik Bilgi Güvenliği A.Ş. (E – Güven ), 
• TUBITAK – UEKAE (Kamu Sertifikasyon Merkezi), 
• TürkTrust Bilgi, İletişim ve Bilişim Güvenliği Hizmetleri A.Ş., 
• EBG Bilişim Teknolojileri ve Hizmetleri A.Ş. (E – Tuğra),
• E-İmza Bilgi Güvenliği Hizmetleri A.Ş. (e-İmzaTR) 

Bireysel olarak listede yer alan kurumlardan herhangi birine başvuru yaparak e-imza talebinizi oluşturabilirsiniz. Ancak kamu görevlisi iseniz ve e-imzayı göreviniz doğrultusunda kullanacaksanız, e-imza talebinizi yalnızca TÜBİTAK UEKA üzerinden gerçekleştirmeniz gerekiyor. Bunun için de başvuruyu sizin değil bağlı bulunduğunuz kamu kurumunun “kurumsal başvuru” yolu ile gerçekleştirmesi şart.

E-imza Her Yerde Kullanılabilir mi?

İlgili kanunda e-imza, ıslak imza olarak tabir edilen elle atılan imzayla tamamen eşdeğer görülür. Yani bir tarafın aksini ispat etmesine kadar e-imza, diğer imza çeşitleri gibi kesin delil olarak sayılır. 

Bununla birlikte, e-imzanın geçerli olmadığı bazı alanlar da var. Resmi bir şekle veya yine resmi bir merasimi zorunlu tutan bazı durumlarda e-imzanın geçerliliği yoktur. Aynı şekilde kanunda, teminat sözleşmeleri de e-imzanın geçerlilik alanının dışında tutulmuştur. Örnekle açıklamak gerekirse, üçüncü bir tarafın şahitliğini gerektiren şu durumlarda elektronik imza hükümsüzdür: Emlak alış satış, veraset, intikal, evlilik ve boşanma. 

Herhangi bir üçüncü taraf şahitliği ve resmi merasim gerektirmeyen aşağıdaki durumlarda ise e-imzayı sorunsuz biçimde kullanabilirsiniz: 

• İnternet üzerinden sınav başvuruları (YGS – LYS, ALES, KPSS, YDS, YÖKDİL, vs.)
• Pasaport başvuruları
• Kamu kurumları arasında iletişim (Emniyet Müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü, vs.)
• Sosyal güvenlik hizmetleri
• Sağlık hizmetleri
• Sigortacılık işlemleri
• Kağıtsız ofis
• Vergi ödemeleri
• Elektronik oy
• İnternet bankacılığı
• E-Sözleşme
• E-Sipariş